Тыңайтқыштар: түрлері, классификациясы, сипаттамасы және қолдануы

Тыңайтқыштар – бұл топырақ құнарлыларының санын көбейтуге, осылайша өсімдіктердің өнімділігін және сапасын арттыру және дамуын жақсарту үшін пайдаланылатын заттар.

Тікелей және жанама тыңайтқыштар топыраққа және өсімдіктердің қоректеліну әсерімен ерекшеленеді.

Тікелей тыңайтқыштарды қолдану арқылы топырақ макро- және микроэлементтермен байытылады. Осы тікелей тыңайтқыштардың тобына азот (N), фосфор (P), калий (K) және басқа да тыңайтқыштар жатады.

Жанама тыңайтқыштардың әсері топырақтың негізгі қоректік заттарын көбейтуге емес, топырақтың химиялық, биологиялық және физикалық қасиеттерін жақсартып қоректік заттардың белсендіруіне негізделген. Жанама тыңайтқыштар тобына топырақтың химиялық мелиоранты (әк және гипс), бактериялық тыңайтқыштарды жатқызуға болады.

Тыңайтқыштар өндіріс сипатына қарағанда өнеркәсіптік және жергілікті деңгейде де жіктелуі мүмкін.

Фабрикалардан шыққан тыңайтқыштарды өнеркәсіптік деп атайды.

Жергілікті тыңайтқыштардың категориясы: көңдер, боқтар, компост, шымтезек, күлді қамтитін еткен үй шаруашылықтарының қалдықтары болып қалатын тыңайтқыштар.

Тыңайтқыш химиялық сипатына қарағанда минералдық және органикалық түрлеріне бөлінеді.

Минералды тыңайтқыштар – бастапқы минералды реагенттердің механикалық және химиялық тәсілдерін пайдаланып, қазбаларды шығаратын немесе өнеркәсіптік өсімдіктерде алынған заттар. Көбінесе, минералды тыңайтқыштар тұздар ретінде түсініледі, бірақ кейбір органикалық заттар, мысалы, несепнәр, сонымен қатар сілтеме жасауға болады.

Негізгі қоректік заттардың мазмұнына сәйкес, тыңайтқыштар қарапайым (бір жақты, N, P, K элементтері бар) және күрделі (көп қырлы, екі немесе одан да көп қоректеліну элементтері бар (калий нитраты, моноаммонийфосфат, нитроаммоско және т.б.) бөлінеді.